Đừng ngồi bàn giấy phán xét về mồ hôi công sức NLĐ

Theo đánh giá của VEPR mức tăng lương tối thiểu (LTT) đã tăng cao hơn mức tăng của năng suất lao động (NSLĐ). Điều này đang đúng với thực tế. Tuy nhiên khi ông Nguyễn Đức Thành - Viện trưởng VEPR - cho rằng mức chênh lệch giữa tăng trưởng NSLĐ với LTT là "cản trở tích luỹ vốn tư bản, giảm động lực của nhà đầu tư, lợi nhuận của doanh nghiệp và sức cạnh tranh của nền kinh tế" thì nhiều ý kiến không đồng tình.

Cần nhìn vào đời sống thực tế người lao động

Chúng tôi từng đưa ý kiến của ông Trương Ngọc Hùng - Trưởng ban chính sách - Pháp luật, LĐLĐ TP Đà Nẵng, rằng: "Hãy thử một lần ghé thăm những khu nhà trọ công nhân (CN) tại các KCN như Hòa Khánh, Liên Chiểu của TP. Đà Nẵng sẽ hiểu được họ đang sống như thế nào. Hình ảnh 5-6 CN góp chung tiền thuê ở chen chúc trong cùng một phòng trọ chưa đầy 13m2 không còn xa lạ.

Thu nhập bấp bênh khiến đời sống của đại bộ phận công nhân rất khó khăn - ẢNH: NGUYỄN LUÂN

Điều kiện sinh hoạt thiếu thốn, ăn uống không đảm bảo sức khỏe, nhu cầu sinh hoạt văn hóa, vui chơi của CN lại thiếu thốn, trong khi tăng ca, làm thêm giờ như một thói quen cuộc sống, bởi vì lương họ chỉ 2,7-3,1 triệu đồng/tháng. Nhìn những gương mặt người lao động (NLĐ) "xanh xao" sau những giờ tăng ca khiến chúng ta không khỏi xót xa. DN nếu thực sự xem NLĐ là "vốn quý" phải biết bao bọc, che chở họ, biết chăm lo đời sống, biết nghĩ cho họ. Thế nhưng, sự thật ngược lại.

Nhiều doanh nghiệp (DN) lại đưa ra ý kiến không đồng tình, vì một lẽ là do NSLĐ thấp, tăng lương sẽ làm tăng chi phí, dẫn đến nhiều DN sẽ phá sản. Xin thưa, lập luận nêu trên là chưa hợp lý. Việc NSLĐ của CN chúng ta thấp, không phải chỉ là lỗi của CN. Việc tăng NSLĐ đâu chỉ phụ thuộc vào CN, mà nó phụ thuộc phần lớn ở chủ DN, phụ thuộc vào cơ chế quản lý, điều hành, dây chuyền máy móc, thiết bị của DN. Nếu cơ chế quản lý DN, quản lý lao động không hiệu quả để giảm chi phí sản xuất, máy móc thiết bị với công nghệ lạc hậu, máy móc thiết bị rẻ và chất lượng hoạt động kém hiệu quả, NSLĐ của CN làm sao tăng được?"

Phải đảm bảo cuộc sống cho người lao động

PGS-TS Vũ Quang Thọ - Viện trưởng Viện CN - Công đoàn - đưa ra ý kiến: "Phần nhiều NSLĐ đều liên quan đến chất lượng lao động (tuy không phải chất lượng lao động tạo ra NSLĐ). Cho nên, theo tôi, chất lượng lao động là quan trọng nhất hiện nay mà chúng ta cần đòi hỏi từ phía NLĐ. Nhưng muốn đòi hỏi NLĐ nâng cao chất lượng thì phải đảm bảo đời sống cho họ. Trong khi tiền lương hiện nay vẫn thấp hơn nhu cầu sống tối thiểu của NLĐ thì làm sao đòi hỏi NLĐ toàn tâm toàn ý, đem hết tất cả để phục vụ DN.

Có một câu nói của Karl Marx đã nói thời kỳ tiền tư bản chủ nghĩa: Khi tiền LTT trả cho NLĐ làm thuê cho chúng ta vẫn thấp hơn nhu cầu sống tối thiểu thì đừng đặt ra yêu cầu NSLĐ đối với họ. Tôi ví dụ như chúng ta thuê NLĐ mà trả lương bèo bọt cho họ, phục vụ hơi kém chút một chút mà lại đòi hỏi họ nâng cao NSLĐ, trách nhiệm thì làm sao có chuyện đó được".

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Anh Tuấn - Viện trưởng Viện Năng suất Việt Nam (Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng, Bộ Khoa học Công nghệ) - đưa ra ý kiến: "Thực tế hiện nay cho thấy, đời sống của NLĐ đang rất khó khăn, cần thúc đẩy hoạt động cải tiến, đổi mới, cùng nhau nỗ lực tạo ra một sự đoàn kết, thống nhất giữa giới chủ sử dụng lao động và NLĐ. Do đó cần phải cải thiện đời sống cho NLĐ. Nếu đời sống không đủ rất khó để NLĐ cải tiến công việc tốt hơn, cho năng suất cao hơn. Trong mối quan hệ này, giới chủ phải chấp nhận có sự đầu tư thích đáng cho NLĐ, thậm chí là hy sinh một chút để thay đổi đại cục hiện nay.

Để đảm bảo mức tăng NSLĐ so với các nước trong khu vực và đảm bảo đời sống tối thiểu của NLĐ, DN đóng vai trò rất lớn, đặc biệt là tập trung nâng cao NSLĐ. Có rất nhiều giải pháp cần phải thực hiện nhưng một trong những giải pháp làm được ngay mà không tốn kém là DN cần thu hút NLĐ cùng cải tiến quá trình công việc hiện nay, sắp xếp lại mọi thứ để giảm lãng phí, giảm nhân công và những thứ không hiệu quả.

Điều đầu tiên DN cần tập trung sắp xếp, loại bỏ các thứ lãng phí, cải tiến quá trình sản xuất từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động, từ hiệu quả này có thể bù đắp một phần tăng thu nhập cho NLĐ, thu hút NLĐ cùng tham gia và xây dựng những chiến lược mang tính dài hơi hơn như đổi mới khoa học công nghệ rồi ra sản phẩm mới, mở rộng thị trường...".