Trao đổi với phóng viên, ông Đặng Quang Điều - Trưởng ban Chính sách kinh tế - xã hội và Thi đua khen thưởng, Tổng LĐLĐ Việt Nam - cho biết, việc ban hành nghị quyết về việc giảm mức đóng BHTN đối với người sử dụng lao động (NSDLĐ) được quy định tại Luật Việc làm là việc rất lớn, tác động tới hàng triệu NLĐ, nhưng cơ quan soạn thảo chưa tổ chức tổng kết, không tổ chức hội thảo lấy ý kiến rộng rãi các đối tượng có liên quan, trong đó có NLĐ, do đó Quốc hội cần xem xét, cân nhắc kỹ lưỡng trước khi ban hành nghị quyết.

Không ảnh hưởng nhiều đến doanh nghiệp

Ông Điều cũng đưa ra ví dụ về việc công nhân Công ty TNHH P.Y Việt Nam (100% vốn Đài Loan, có trụ sở tại quận Bình Tân, TPHCM) và một số doanh nghiệp (DN) ở Long An, Tây Ninh, Tiền Giang đã không đồng tình với những sửa đổi Điều 60 của Luật BHXH năm 2014 nên xảy ra đình công kéo dài (năm 2015).

Phúc đáp văn bản số 647/LĐTBXH-VL ngày 27-2-2017 của Bộ Lao động –Thương binh và Xã hội (LĐ-TB-XH) về việc xin ý kiến dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về điều chỉnh mức đóng vào Quỹ BHTN đối với NSDLĐ quy định tại Điều 57 Luật Việc làm, Tổng LĐLĐ Việt Nam đã không nhất trí với việc ban hành nghị quyết về điều chỉnh mức đóng vào Quỹ BHTN đối với NSDLĐ là để nâng cao sức cạnh tranh của DN. Ông Điều cho rằng lý do này không thuyết phục, vì: Mức giảm 0,5% quỹ lương của NLĐ làm căn cứ đóng BHTN là rất nhỏ, không đáng kể so với chi phí giá thành sản phẩm.

Ông Điều dẫn ra ví dụ: Một DN có 1.000 lao động với mức lương bình quân là 5 triệu đồng/người/tháng (là mức lương bình quân khá cao so với thực tế) thì tổng quỹ lương của DN là 5 tỉ đồng/tháng. Như vậy nếu giảm 0,5% mức đóng BHTN, mỗi tháng DN này cũng chỉ giảm 25 triệu đồng. Nếu DN có quy mô lao động dưới 100 người, thì số tiền đóng BHTN chỉ giảm dưới 2,5 triệu đồng/tháng.

“Số tiền này so với chi phí của DN là không đáng kể và cũng không thể nhờ số tiền này mà nâng cao sức cạnh tranh của DN được” - ông Điều nhận định.

Quỹ BHTN có nguy cơ thu không đủ chi

Ông Đặng Quang Điều nhận định thêm, Quỹ BHTN tồn lớn cũng không phải do số người thất nghiệp ít mà là do có rất nhiều NLĐ tham gia BHTN, nhưng chưa được hưởng chế độ BHTN vì nhiều nguyên nhân khác nhau, như khi mất việc làm họ không đi khai báo để làm thủ tục hưởng trợ cấp thất nghiệp; có nhiều NLĐ ở quá xa các thành phố, nơi có trung tâm giới thiệu việc làm để đăng ký thủ tục hưởng trợ cấp thất nghiệp do ngại phải đi lại, tốn kém, mà mức trợ cấp ít, đôi khi không đủ tiền chi phí cho việc đi lại làm thủ tục nhận trợ cấp thất nghiệp…

Đơn cử một ví dụ, trao đổi với phóng viên sáng 9-4, anh L.V.Hoàn, công nhân (CN) Công ty TNHH Điện tử Việt Nam Tabuchi, tỉnh Bắc Ninh) cho biết, năm 2011, anh có quãng thời gian thất nghiệp 7 tháng sau khi nghỉ việc ở công ty cũ. 7 tháng không đi làm ở đâu, không có thu nhập, tuy nhiên lúc đó anh không biết gì về BHTN để đi làm các thủ tục hưởng chế độ này.

Chị V.T.Loan, CN Công ty TNHH Ivory (huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình) chưa bao giờ nghĩ đến việc được hưởng BHTN, bởi “hành trình” làm thủ tục nhận BHTN rất khó khăn. Chị Loan cho biết: “Có rất nhiều DN là bạn tôi đã từng nghỉ việc và đi làm thủ tục để hưởng loại bảo hiểm này. Họ đều làm theo thủ tục, nghĩa là trong vòng 15 ngày từ khi có quyết định chấm dứt HĐLĐ thì phải nộp hồ sơ tới Trung tâm Giới thiệu việc làm của tỉnh (thuộc Sở LĐ-TB-XH). Theo tôi được biết thì sau đó, họ đều được hưởng BHTN, nhưng trong quá trình họ đi làm thủ tục thì khá vất vả; có người phải đi lại 2-3 lần mới làm xong. Hơn nữa, mỗi khi đến ngày lĩnh tiền BHTN, họ phải đến trực tiếp mới được nhận. Đối với những người ở gần trung tâm còn đỡ, còn những CN ở xa thì việc đi lại như vậy là rất vất vả, mệt mỏi”.

Ông Đặng Quang Điều cho rằng, Quỹ BHTN tồn dư lớn trong thời gian qua cũng không phải do tỉ lệ đóng cao, mà là do hiện nay quỹ chủ yếu mới chi trợ cấp thất nghiệp và đào tạo nghề cho lao động sau khi thất nghiệp mà chưa chi cho đào tạo, chuyển đổi nghề hoặc đào tạo nâng cao kỹ năng nghề cho NLĐ để có việc làm ổn định và bền vững, tránh bị thất nghiệp. Do đó, trong thời gian tới Quỹ BHTN cần phải tăng cường hỗ trợ, chi cho việc đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, góp phần nâng cao năng suất lao động và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp…“Trong thời gian tới, khi ứng dụng công nghệ thông tin vào việc quản lý lao động, khai báo thất nghiệp và chi trả trợ cấp thất nghiệp càng ngày càng hiện đại hóa, thuận tiện, khi đó NLĐ có thể thực hiện việc khai báo thất nghiệp tại nhà hoặc bằng các thiết bị di động thì chi trợ cấp thất nghiệp chắc chắn sẽ tăng và đến thời điểm nhất định, Quỹ BHTN hoàn toàn có nguy cơ thu không đủ chi trong tương lai gần” - ông Điều nhận định.